Binnen de classificatie Appellations d’Origine Côntrollées (AOC) valt het grootste deel van de Bourgognes (52%) onder de zogenaamde ‘regionale appellations’. De villages, 1ers Crus en Grands Crus vormen de top van de piramide. Je kunt binnen de regionale appellations onderverdelingen maken, grotendeels gebaseerd op objectieve criteria. Hier en daar mag je met een onderverdeling de voorzichtige veronderstelling doen dat de kwaliteit van die ene Bourgogne over het algemeen net wat beter is dan van die andere Bourgogne. Sta ik in het tweede deel van deze bijdrage uitgebreider stil bij de regionale appellations met de naam ‘Bourgogne’ plus een aanvulling die een geografisch karakter draagt.

Binnen de wijnregio Bourgogne kunnen de regionale appellations worden onderverdeeld in twee groepen. Enerzijds kun je op het etiket van een Bourgogne naast de naam ‘Bourgogne’ al dan niet een nadere geografische duiding lezen, anderzijds kun je op een etiket van een Bourgogne naast de naam ‘Bourgogne’ de naam van de druif, waarvan de Bourgogne is gemaakt óf de wijze van productiemethode lezen. Laat ik bij deze tweedeling enkele voorbeelden geven om het een en ander te verduidelijken.

1. Wanneer je in een Albert Heijn, Jumbo of HEMA een Bourgogne in de hand houdt, lees je meestal simpelweg de naam ‘Bourgogne’ op het etiket. Dit betekent dat de druiven in ieder geval afkomstig zijn uit de wijnregio Bourgogne en die strekt zich uit vanaf het departement Yonne tot en met het departement Rhône (Beaujolais). Misschien vreemd om te lezen dat de druiven van een generieke Bourgogne kunnen worden geplukt in de Beaujolais. Het merendeel van de druiven dient dan toch de pinot noir druif te zijn en niet de in de Beaujolais gangbare gamay druif. Met twee namen wordt de geografische omvang van een Bourgogne beperkt, in het Frans geduid als semi-Régionales of sous-Régionales: Mâcon en Beaujolais. Aan het einde van deze bijdrage kom ik hierop terug.

– De naam ‘Bourgogne’ kan worden gevolgd door het district waar de wijnen worden geproduceerd. Bekende voorbeelden zijn Bourgogne Hautes-Côtes de Beaune en Bourgogne Côte Chalonnaise;

– De naam ‘Bourgogne’ kan worden gevolgd door de gemeente, waar de wijnen worden geproduceerd. Voorbeelden: Bourgogne Chitry en Bourgogne Tonnerre;

– De naam ‘Bourgogne’ kan worden gevolgd door een climat (wijngaard), waarvan de druiven afkomstig zijn. Voorbeeld: Bourgogne Côte-Saint-Jacques.

2. Terug naar de fles ‘Bourgogne’ die je in de supermarkt in de hand houdt. Vaak staat onder de naam ‘Bourgogne’ de naam van de druivensoort vermeld, waarvan hij is gemaakt. Dit is een facultatieve vermelding, niet verplicht dus. Bij rood is dit meestal ‘Pinot Noir’ en bij wit ‘Chardonnay’. Deze twee druivensoorten zijn inderdaad twee toppers binnen de wijnregio Bourgogne. Zonder in details te treden wat percentages betreft, een generieke rode Bourgogne kan of mag ook deels worden gemaakt van de césar en de gamay druif en een witte Bourgogne binnen sommige AOC’s zelfs deels of geheel van de pinot blanc druif.

– De Bourgognes met de toevoeging van de naam van één of meer druivensoorten (of de implicatie hiervan) zijn: Bourgogne Aligoté, Bourgogne Passe-tout-grains (een blend van gamay en pinot noir), Coteaux Bourguignons (vier witte en vier rode druivensoorten zijn toegestaan). En ja, er bestaat ook zoiets als Bourgogne Gamay. Maison Louis Latour uit Beaune maakt er eentje (bij onze zuiderburen te koop in de supermarkt Delhaize). De gamay druiven dienen afkomstig te zijn uit één of meer van de zogenaamde 10 Crus in de Beaujolais. Ik ken enkele fervente Bourgogne-liefhebbers die gruwen van deze laatste variëteit: “De zoveelste poging van de Beaujolais om zich met bourgondische veren te tooien.”

– Naast de vermelding van één of meer druivensoorten, kan een regionale appellation ook een productiemethode op het etiket kenbaar maken. Denk hierbij vooral aan een Crémant de Bourgogne of een Bourgogne Mousseux (méthode traditionnelle).

Dénominations géographique complémentaire:
De rest van deze bijdrage wil ik stilstaan bij de drie gedachtestreepjes onder 1., in het Frans geduid als région(s) de production restreinte avec des dénominations géographique complémentaire. Vrij geduid: een regionale appellation met allereerst de naam ‘Bourgogne’ gevolgd door een extra geografische vermelding. Conform de drie gedachtestreepjes kan dit dus een wijndistrict zijn, een gemeente of zelfs een concreet climat. Deze Bourgognes dragen specifieke karaktereigenschappen, eigen aan het district, gemeente of climat, waarvan zij afkomstig zijn. Dit is de reden voor de Franse overheidsinstantie I.N.A.O. om de extra geografische melding toe te staan. Het grootbrengen van deze Bourgognes is in ieder geval omgeven met een strengere regelgeving dan rondom een generieke Bourgogne.

Hamvraag natuurlijk: zijn ze beter dan een generieke ‘Bourgogne’ zonder een verdere geografische duiding? Mijn antwoord luidt: in principe niet, maar over het algemeen wel. De classificatie Appellations d’Origine Côntrollées zegt in principe niets over de kwaliteit van een Bourgogne, maar over het algemeen hebben deze Bourgognes een wel unieke identiteit, gelijk aan de steek of wijngaard waar zij van afkomstig zijn. Ik breng ze allemaal onder de aandacht. Ten eerste om de veelzijdigheid van de wijnregio Bourgogne te onderstrepen, vervolgens om je te attenderen op Bourgognes die nog relatief goedkoop zijn en de moeite van het ontdekken en proberen waard.

– Bourgognes met de toevoeging van een districtsnaam: Bourgogne Hautes-Côtes de Nuits, Bourgogne Hautes-Côtes de Beaune, Bourgogne Côtes du Couchois (alleen rood), Bourgogne Côte Chalonnaise, Bourgogne Côtes d’Auxerre en natuurlijk de nieuwe classificatie Bourgogne Côte d’Or niet vergeten. Zelfs al zijn de druiven afkomstig van slechts één wijngaard (climat), neem de Bourgogne Côte Chalonnaise ‘Clos de Chenôves’, wij spreken nog steeds over een regionale appellation (vuistregel: de naam van de wijn begint met ‘Bourgogne’);

– Bourgognes met de toevoeging van een gemeentenaam: Bourgogne Chitry, Bourgogne Coulanges-la-Vineuse, Bourgogne Épineuil (alleen rood en rosé) en Bourgogne Tonnerre (alleen wit). Allemaal in het noorden van de Bourgogne binnen het departement Yonne. Een paar jaar geleden viel de naam Bourgogne Vézelay weg uit dit rijtje. Deze regionale appellation (100% chardonnay) werd gepromoveerd tot appellation village en heet sindsdien simpelweg ‘Vézelay’. Rode Bourgognes uit Vézelay blijven op hun beurt simpelweg ‘Bourgogne’ heten, zonder toevoeging van ‘Vézelay’. Hier liggen wel kwalitatieve redenen aan ten grondslag;

– Bourgognes met de toevoeging van de naam van een climat: Bourgogne Côte-Saint-Jacques (ten noorden van de stad Joigny), Bourgogne Le Chapitre (in Chenôve, net ten zuiden van Dijon) *), Bourgogne Montre-Cul (in Dijon) en Bourgogne La Chapelle Notre-Dame (in Ladoix-Serrigny, het uiterste noorden van de Côte de Beaune). De laatste drie climats zijn speciaal, omdat het met zorg gepreserveerde hertogelijke wijngaarden betreft. Ik liep de vorige maand rond in Château de Marsannay en zag daar voor de eerste keer de zeldzame Bourgogne Montre-Cul in levende lijve. Over de betekenis van Montre-Cul (iets in de trant van ‘laat me je achterwerk zien’) graag een andere keer.

In dit kader van deze bijdrage is het zinvol om in plaats van een rode Mâcon of witte Mâcon-Villages uit te kijken naar een nog steeds betaalbare Mâcon plus de vermelding van een gemeentenaam, neem voor wit (26 gemeenten) bijvoorbeeld Mâcon-Lugny (op weg om in de voetsporen van Vézelay te treden) en voor rood (20 gemeenten) bijvoorbeeld Mâcon-Verzé. Want juist binnen de Mâconnais durf ik volmondiger uit te spreken: de kwaliteit van een Mâcon plus de vermelding van een gemeentenaam is doorgaans beter (wanneer Hubrecht Duijker dit schrijft, durf ik het ook). Van één zaak ben je verzekerd: deze Bourgogne is gemaakt van 100% chardonnay (wit) of 100% gamay (rood). Hetzelfde voorrecht voor 30 gemeenten in de Beaujolais voor hun rode én witte wijnen, bijvoorbeeld Beaujolais Émeringes (nabij Juliénas). De 10 beroemde Crus (stuk voor stuk appellations villages en alleen rood) plaatsen hun namen dan weer niet achter ‘Beaujolais’. Een Beaujolais Juliénas bestaat dus niet.

*) Vanaf de oogst uit 2019 gepromoveerd tot Marsannay ‘Le Chapitre’.

Bron/aanbevolen literatuur:
– Pitiot, S. en Servant, J.C. (2019). Les Vins de Bourgogne. Beaune: Collection Pierre Poupon (in het Engels vertaald: The Wines of Burgundy (2019)).