Bourgondië of [in het Frans] Bourgogne was één van de 21 regio’s van Frankrijk, totdat het in 2016 opging in de nieuwe regio Bourgogne-Franche-Comté. De Bourgogne of [in het Frans La Bourgogne] is een Franse wijnregio die zich uitstrekt over drie van de vier departementen van de voormalige geografische regio Bourgogne: Yonne, Côte d’Or en Saône-et-Loire. De wijnen uit de Bourgogne vallen onder het AOC [of, als je wilt, AOP] classificatiesysteem, met als meest in het oog springende kenmerk dat je de naam ‘Bourgogne’ op het etiket van een wijnfles mag vermelden.

De eerste alinea vraagt om een aantal kanttekeningen. Allereerst worden de wijngaarden die in het (vierde) departement Nièvre liggen, gerekend tot de wijnregio Centre-Loire. De wijnen uit de wijnregio Jura (Franche-Comté) staan al jaren op eigen benen, maar de wijnbouwers in de Jura en de Bourgogne zijn wel op zoek naar samenwerkingsverbanden, te beginnen op coöperatief vlak. Als derde ben ik achteraf verheugd dat ik mijn blog de naam ‘Wijn uit Bourgogne’ heb gegeven en niet ‘Wijn uit de Bourgogne’. De naam ‘Wijn uit Bourgogne’ legitimeert ook bijdragen over wijn buiten de AOC Bourgogne, terwijl ik toch binnen de oude regio Bourgogne blijf.

In de beschrijving van de vijf wijndistricten (hier klikken voor de kaart of voor de website Bourgogne Maps) volg ik de definities van het Bureau Interprofessionnel des Vins de Bourgogne, terwijl de wijnliteratuur menigmaal haar eigen gedachten erop nahoudt. Die gedachten neem ik in onderstaand overzicht mee.

Chablisien, Grand Auxerrois en Châtillonnais
De wijngaarden van de Chablisien en de Grand Auxerrois liggen in het departement Yonne. De unieke witte wijnen van Chablis vormen het hart van dit gevarieerde wijndistrict. Chablis is de enige AOC in Yonne, waarbinnen Bourgognes als 1er Cru of Grand Cru zijn geclassificeerd.

Voor het duiden van de Grand Auxerrois kun je het beste eerst de Auxerrois voor ogen hebben: wijngaarden die in de nabijheid van de stad Auxerre liggen. Net zoals Chablis zijn de AOC’s Irancy (rood) en Saint-Bris (100% Sauvignon Blanc) appellations villages. Andere wijngaarden in de Auxerrois zijn vooral gecentreerd ten zuiden van de stad Auxerre, rondom Chitry en rondom Coulanges-la-Vineuse. Deze Bourgognes zijn voornamelijk appellations régionales.

De Grand Auxerrois behelst naast de Auxerrois: de Jovenien (Joigny), de Tonnerrois (Tonnerre) en de Vézelien (Vézelay). De Bourgognes uit deze drie subdistricten zijn allemaal appellations régionales, behalve witte wijnen (100% Chardonnay) uit de Vézelien, die sinds 2017 als appellations villages zijn geclassificeerd.

Waarom ik de Châtillonnais liever als een apart wijndistrict zou willen duiden? De belangrijkste argumenten: wij bevinden ons in een ander departement (Côte d’Or) én de unieke en geïsoleerde ligging van de wijngaarden tussen de kleine stad Châtillon-sur-Seine en de wijnregio Champagne. Daarbij wordt het met al die namen van subdistricten een ware grabbelton in het noorden van de Bourgogne. In de Châtillonnais wordt overwegend Crémant de Bourgogne gemaakt.

Côte de Nuits
De Côte de Nuits vormt samen met de Côte de Beaune het hart van de wijnregio Bourgogne. Tezamen worden beide wijndistricten de Côte d’Or genoemd, naar de naam van het departement waarbinnen de wijngaarden liggen. Tegen de westelijke hoogten van de Côte de Nuits ligt subdistrict Hautes-Côtes de Nuits.

De unieke wijngaarden van de Côte de Nuits en de Côte de Beaune (climats genaamd) behoren inmiddels tot het culturele erfgoed van de UNESCO. De rest van de Bourgogne niet, waarbij soms enige logica zoek is (een climat in Saint-Romain wel en een Chablis Grand Cru climat niet).

De Côte de Nuits begint ten zuiden van Dijon, met Nuits-Saint-Georges als meest zuidelijke plaats die een eigen AOC (village) heeft. In de Côte de Nuits worden voornamelijk rode wijnen gemaakt van de pinot noir druif. Er liggen ook wijngaarden rondom Dijon (Coteaux de Dijon) die hard hun best doen om opgenomen te worden binnen de prestigieuze Côte d’Or.

Côte de Beaune
De Côte de Beaune begint met de AOC Ladoix en eindigt in het zuiden met de AOC Maranges. Binnen dit wijndistrict is de verdeling tussen wit (chardonnay) en rood (pinot noir) evenwichtiger. Net zoals de Hautes-Côtes de Nuits behoort de Hautes-Côtes de Beaune formeel niet tot de Côte d’Or (de climats aldaar behoren dan ook niet tot het culturele erfgoed van de UNESCO).

Twee opmerkelijke zaken over de Côte de Beaune. Tegen een heuvel ten noorden van de stad Beaune ligt een piepkleine appellation village met de naam… Côte de Beaune. Merkte ik eerder op dat de Côte de Nuits en de Côte de Beaune tezamen de Côte d’Or worden genoemd, naar de naam van het departement, het grootste deel van de AOC Maranges ligt in het departement Saône-et-Loire.

Côte Chalonnaise en de (Côtes du) Couchois
Ten zuiden van de stad Chagny begint de Côte Chalonnaise, een vrij overzichtelijk wijndistrict met vijf appellations villages: Bouzeron (100% Aligoté), Rully, Mercurey, Givry en Montagny (100% Chardonnay). Hier is er geen aaneengeregen lint van wijngaarden meer, zoals in de Côte d’Or. De afzonderlijke AOC’s worden gescheiden door kleine valleien, hooggelegen chaumes, andere natuurlijke grenzen, soms door een simpele asfaltweg (de zuidgrens van de AOC Mercurey).

Ongeveer 15 km ten westen van Mercurey ligt Couches, de plaats die zijn naam geeft aan de (Côtes du) Couchois. Net zoals bij de Châtillonnais heb ik er moeite mee dat dit wijndistrict, hoe klein dan ook, niet als een afzonderlijk bourgondisch wijndistrict wordt erkend. Na ruim twintig jaar geclassificeerd te zijn als een appellation régionale, verdient de Couchois haar eigen identiteit, zeker nu haar rode wijnen de laatste jaren een grote kwalitatieve sprong vooruit hebben gemaakt.

Mâconnais
Het grootste bourgondische wijndistrict is bijna helemaal gewijd aan de chardonnay druif. In het noorden van de Mâconnais ligt daadwerkelijk het wijndorp Chardonnay (voor jouw fotomoment). Pouilly-Fuissé en Saint-Véran zijn klinkende witte namen, maar in de Mâconnais wordt ook rood gemaakt: vooral Mâcon (gamay druif), maar ook (generieke) Bourgogne (pinot noir).

De zuidgrens van de Mâconnais is duidelijk, maar niet gelijk aan de grens van het departement Saône-et-Loire. In het uiterste zuiden van Saône-et-Loire begint de Beaujolais, een administratief onderdeel van de wijnregio Bourgogne. Het zijn niet de minste wijndorpen die binnen de oude geografische grens van Bourgogne vallen. Denk bijvoorbeeld aan Juliénas en Saint-Amour-Bellevue. Maar ja, de naam ‘Bourgogne’ staat niet meer op de fles, dus trekt het BIVB hier zijn eigen zuidgrens van de wijnregio Bourgogne. Het standaardwerk Vins de Bourgogne (2023) behandelt de Beaujolais daarentegen wel.

Van de Bourgogne naar Bourgogne
Het BIVB verdedigt in ieder geval twee zaken fel: de grenzen van de wijnregio Bourgogne, maar ook de AOC Bourgogne. Daarom vind je op zijn site geen woord over de vier zogenaamde IGP’s binnen Bourgogne. Ik herinner me een kort gesprek met Domaine Félix uit Saint-Bris tijdens Grands Jours de Bourgogne 2022. Het domein maakt van de sauvignon blanc druif ook een IGP Sauvignon Blanc (IGP Yonne). Het was dus niet de bedoeling dat die proeverij werd aangeboden (gelukkig wel binnen het domein zelf in Saint-Bris-le-Vineux). Om in de buurt te blijven: op de proeftafel van de Vignerons de la Colline Éternelle, de kleine maar verdienstelijke coöperatie nabij Vézelay, stond niet hun ‘Melon’, een zogenaamde Vin de France gemaakt van de melon druif.

Misschien vind je het overdreven om zo’n strikt onderscheid te maken tussen Bourgogne en de Bourgogne. Het kan nog straffer. Het BIVB deed onlangs het Engelse woord Burgundy als duiding voor de Bourgogne geheel in de ban. Gebruik je Engels tijdens een gesprek in de Bourgogne: het is altijd (la) Bourgogne en nooit Burgundy. Een medewerkster van het BIVB dreigde mij ooit te wurgen bij het uitspreken van het gewraakte Engelse woord. Ik houd het er maar op dat het een grap was, maar ik gebruik de Engelse benaming voor de Bourgogne nooit meer.