Op 21 september jl. presenteerde het Bureau Interprofessionnel des Vins de Bourgogne (B.I.V.B.) een perscommuniqué met de wijnoogst 2022 als onderwerp. Na de historisch lage opbrengst in 2021 en het gecompliceerde jaar 2020 (weinig druiven, uitstekende kwaliteit), vernamen wij dat de glimlach is teruggekeerd op de gezichten van de bourgondische wijnbouwers. Onder de streep kunnen wij dit jaar spreken over een zeer goede wijnoogst.

Het is in de persberichten zoeken naar de kanttekeningen en die zijn er zeker. Wijnbouwers dienden met hun boerenverstand te oogsten en dat betekent volgens moderne maatstaven en onder de huidige klimatologische condities niet zelden een gereduceerde druivenoogst. Na drie kwantitatief mindere oogstjaren is de economische situatie van een groot aantal wijnbouwers in minder bekende bourgondische wijndistricten verre van benijdenswaardig. “Zij zijn financieel ‘tot op het bot’ uitgekleed”, deelde het B.I.V.B. mee.

Een voorjaar waarin de vingers werden gekruist
De winter was droger en milder dan normaal. In april zorgde koude lucht uit het noorden van Europa voor een daling van de temperatuur in de Bourgogne, die tussen 3 en 11 april jl. te kampen had met vier nachten vorst. Gelukkig was de groei van de knoppen op de wijnranken nog niet of nauwelijks gevorderd én was de vorstperiode kort en niet al te intens. De relatief geringe schade is niet te vergelijken met die uit 2021, ook al is de schade dit jaar in enkele wijngaarden van sommige wijndorpen reëel te noemen.

Het woord dat ik vaak aantrof in de aanloop tot de wijnoogst is ‘hyperlokaal’. Er is schade aangericht in de wijngaarden door hagel medio juni en door de soms grote hoeveelheden regen eind juni, maar het was zeer lokaal en op grote schaal is de schade beperkt gebleven. Hagelstenen beschadigden ‘slechts’ 100 van de 6000 hectare wijngaard in Chablis. In de Côte de Nuits en in het noorden van de Côte de Beaune waren de klimatologische grillen substantiëler, met name in Marsannay-la-Côte, Nuits-Saint-Georges, Beaune en Chorey-lès-Beaune. Terwijl de Côte Chalonnaise de dans ontsprong, werd er ook in de Mâconnais op lokaal niveau schade gemeld. Een langgerekte hagelbui hield huis in Vergisson, Lugny en Igé. Het noorden van de Mâconnais mocht zelfs een mini-tornado aanschouwen.

Start van de ontwikkeling en bloei van de druiven vond veertien dagen eerder dan gemiddeld plaats en ging vergezeld van een uitbundige zon en hoge temperaturen. Op het meest cruciale moment tijdens de groei van de druiven (eind juni) werd de Bourgogne getrakteerd op regenbuien, soms stevig van karakter. Deze regenbuien zorgden op het juiste moment voor het nodige kostbare water. Te veel regen kan daarentegen ook zorgen voor minder leuk nieuws. In Gevrey-Chambertin regende het in de nacht van 22 tot 23 juni jl. zo hard dat een slibstroom de muren van de traditionele clos vernielde. Ook een aantal wijnranken moest eraan geloven. Alles wel beschouwd hebben de weersomstandigheden eind juni, een juiste verhouding tussen zon en regen, er een groot deel voor gezorgd dat de wijnoogst 2022 uitstekend mag worden genoemd.

Een memorabele zomer
Sinds de wijnoogst van 2005 zijn de temperaturen in het begin van de zomer niet zo hoog geweest. Dit jaar waren die temperaturen zelfs ruimschoots hoger dan in 2005. De zomer werd gekenmerkt door een opeenvolging van hittegolven. De combinatie van af en toe regen en hoge temperaturen was de motor van de wijnbouw dit jaar. Én het was droog deze zomer, ook in de Bourgogne.

De gevolgen van droogte zijn trouwens deels beperkt, omdat de wijnstok een plant is die, zeker op de betere gronden in de Bourgogne, waterstress vrij goed verdraagt. Desondanks was een beetje extra water meer dan welkom en halverwege augustus kwamen de verlossende regenbuien met een onmiddellijk heilzaam effect op de druiven in vrijwel geheel de Bourgogne.

Oorspronkelijk werd in juni met een opvallende stelligheid medegedeeld dat de bourgondische druiven vanaf medio augustus zouden worden geoogst. De aanhoudende droogte heeft uiteindelijk gezorgd voor een soort ‘blokkade’ in de groei van de druiven. Daarom vond de oogst grotendeels twee weken na het oorspronkelijk voorspelde tijdstip plaatst.

Het begin van de wijnoogst
Met unieke weersomstandigheden alsmede de uiterst gevarieerde praktijken van de wijnbouwers (vroege of late snoeidata, diep of oppervlakkig ploegen, hoogte van het gebladerte, al dan niet biodynamisch werken) is het niet of nauwelijks mogelijk om een eenduidige startdatum van de wijnoogst aan te wijzen. Medio augustus begon de oogst van de druiven voor de Crémant de Bourgogne. De laatste druiven werden tijdens de derde week van september geoogst in de Côte de Nuits, in de beide Hautes-Côtes en in de Chablisien. In de vier laatst genoemde wijndistricten hadden de druiven eind augustus nog niet genoeg smaak, het vruchtvlees was niet sappig genoeg. Het effect van de regen medio augustus en de daarop volgende warme periode was niet meteen bemerkbaar en de druiven dienden nog een poosje verder te groeien. De meeste domeinen begonnen rond 31 augustus/1 september met de wijnoogst.

Enkele wijndistricten nader beschouwd
Niet verwonderlijk dat wijnjournalisten zich bij het begin van de oogst zich naar de prestigieuze wijngaarden in Chablis en de Côte d’Or (Côte de Nuits en Côte de Beaune) spoedden om poolshoogte te nemen van de bourgondische wijnoogst dit jaar. Maar de wijnregio Bourgogne is meer dan die gouden heuvel. In het noorden van de wijnregio Bourgogne ligt de Châtillonnais, domein van de Crémant de Bourgogne: “Een veelbelovend oogstjaar 2022 voor Crémant de Bourgogne, zowel wat kwantiteit als kwaliteit betreft.” Om onder de aandacht te houden.

En dan ‘mijn’ Côte Chalonnaise. Een rondje langs lokale wijnbouwers en een gesprek met een medewerker van het Maison des Vins in Chalon-sur-Saône, leerden mij dat de Côte Chalonnaise dit jaar uitzonderlijk goed uit de verf komt. De combinatie van een warme zomer met daarbij de regenbuien in juni en augustus deed de druiven meer dan goed. Het wijndistrict bleef gespaard voor kwalijke weersomstandigheden, zoals felle regen, hagel, harde wind en tornado’s. Ik sprak onder meer met een wijnbouwer van wie het domein bijna geheel biologisch is gecertificeerd. Zoals altijd had hij weinig woorden nodig om zich uit te drukken: “Een perfecte oogst, werkelijk geen vuiltje aan de lucht.” Nu, behalve misschien die twee juichende handen die eerder in de wijngaarden hadden gewerkt.

Ondanks de talrijke druiventrossen aan de wijnranken in de Beaujolais waren als gevolg van de droogte (slechts 8 mm regen in juli) de druiven klein van formaat (“gesmolten door de zon”). Een persbericht spreekt dan ook over één van de zwakste oogsten in de afgelopen vijf jaar. De waterretentie (het vermogen om water te kunnen opslaan) is bij een zanderige granietbodem moeilijker dan bij een bodem met klei. Wanneer individuele wijnbouwers aan het woord zijn, is de boodschap echter rooskleuriger. Een wijnbouwer uit Villié-Morgon is optimistisch over het oogstjaar 2022 en plaatst het resoluut naast 2009, 2015, 2018 en 2020. In Lantignié (net ten zuiden van de 10 beroemde Crus) zijn de druiven door een welkome regenbui in augustus (daar wel) in evenwicht gebracht. “Kwantiteit en kwaliteit gaan hand in hand.” Helaas repte het B.I.V.B. met geen woord over de wijnoogst in de Beaujolais. Het tijdschrift Bourgogne Aujourd’hui spreekt alvast over een opbrengstreductie van 25%.

En ja, hartverwarmende verhalen over de wijnoogst in de Côte d’Or. Het commentaar van een bekende wijnbouwer in Morey-Saint-Denis getuigt van een man die zeer verheugd is, maar tegelijkertijd met beide benen op de grond blijft staan: “De wijnoogst uit 2022 maakt het verlies van 2021 ruimschoots goed, maar het volume is minder dan in 2018. Er waren in 2018 meer druiven, grotere druiven en er was meer sap. De opbrengst van druiven was aanzienlijk in 2022, maar het gebrek aan water zal tot gevolg hebben dat de productie wordt beperkt.”

De bourgondische wijnoogst 2022 onder de streep
Eerder deze week presenteerde Le Bourguignon (Blog Vins de Bourgogne) een voorlopige conclusie wat betreft het wijnoogstjaar 2022. Voor zover je niet op de link van de blog klikt, vat ik het hieronder samen (overigens ontleedt de blog zijn wijsheid grotendeels uit het perscommuniqué van het B.I.V.B.):
– een goede rijping van zowel de pinot noir als chardonnay druif. Zowel bij rood als bij wit is de most aromatisch en begint de fermentatie snel. Volle en geurige witte Bourgognes en rode Bourgognes met intense aroma’s. De grote potentie van de pinot noir druif levert ons dit jaar rode Bourgognes die je gerust een poosje kunt wegleggen in de wijnkelder;
– een verrassing wat betreft het grote volume druiven: 2022 als meest genereuze jaar sinds 2018. Met de persoonlijke aantekening dat sommige persberichten zich meer genuanceerd uitdrukken met de aanhoudende droogte afgelopen zomer in het achterhoofd. Het ligt er volgens mij aan in welk wijndistrict, in welk wijndorp, zelfs bij welke wijnbouwer jij jouw oor te luisteren legt;
– ondanks de warmte, de hitte en de felle zon hebben witte en rode Bourgognes hun fraîcheur behouden. Bijna geen Bourgognes met een alcoholpercentage van meer dan 13%. Ook over de zuurgraden van de Bourgognes, die onder meer nodig zijn voor het evenwicht van de Bourgognes en hun verouderingspotentieel, zijn de wijnbouwers vooralsnog zeer tevreden;
– vooral over de sanitaire staat van de druiven zijn de wijnbouwers zeer ingenomen met karakteriseringen van “ideaal” tot “onberispelijk”. Er was door de droogte geen sprake van valse meeldauw en echte meeldauw was vrijwel afwezig op de wijnranken. Andere ziektes kregen tot en tijdens de oogstperiode geen of nauwelijks grip op de druiven in de wijngaarden;
– de bourgondische wijnbouwers lachen eindelijk weer. Voor het specifieke geval van biologische wijnbouwers is de wijnoogst uit 2022 ook goed nieuws. Dit oogstjaar moedigt gecertificeerde domeinen aan om in deze richting door te gaan en heeft andere wijnbouwers ervan overtuigd te beginnen met de conversie richting een bio-certificering.

Vinificatie van de Bourgognes zijn in volle gang. We zullen nog even moeten wachten om meer te weten te komen, vooral over de aromaprofielen en de eindbalansen. Ik ben geen MW, maar wanneer een wijnbouwer met een halve knipoog het woord ‘veelbelovend’ uitspreekt, weet ik inmiddels dat er op ons iets heel moois staat te wachten.

N.b.: een tweede persbericht van het B.I.V.B. over de bourgondische wijnoogst 2022 verscheen op d.d. 14 november 2022: Bourgogne 2022: un millésime généreux et prometteur.